Columns

Artsen hebben allemaal een langdurige opleiding gehad. Hebben geleerd hoe ze met patiënten kunnen communiceren. Om effectief de hulpvraag of klacht boven water te krijgen. Om dan te kunnen kiezen welke onderzoeken noodzakelijk zijn of om een diagnose te kunnen stellen. Een goede arts is de arts die op het goede moment de goede dingen doet. Of iemand een goede arts is, is daarmee dus nauwelijks te beoordelen. Eén van mijn artsen was warrig, slordig en leek zich niet goed te kunnen verplaatsen in mij als patiënt. Toch ben ik er van overtuigd dat zij een hele goede arts is. Zij heeft op meerdere cruciale momenten de juiste beslissingen genomen. Durven nemen.

Maar terug naar de communicatie tussen arts en patiënt. We hebben te maken met een fundamentele ongelijkheid in het contact. Er is een afhankelijkheidsrelatie. Er is tijdsdruk. Een gesprek over mijn gezondheid gaat over mij als persoon. En hoe goed ik me ook kan voorbereiden, als ik weer buiten sta weet ik pas wat ik had willen vragen. Zowel een arts als de patiënt moeten zich bewust zijn van het feit dat je nauwelijks goed kunt communiceren bij een dokter. Er zijn teveel aspecten die ruis veroorzaken in de communicatie. De ongelijkheid, ontzag of respect, afhankelijkheid, angst, schaamte, onzekerheid, argwaan soms. Angst om kwetsbaar te zijn. En dan heb ik het niet alleen over de patiënt, maar ook over de dokter. Je kunt natuurlijk iemand meenemen naar een consult. Maar ook een partner zal misschien niet heel sterk kunnen communiceren. De emotionele betrokkenheid kan net zo goed voor ruis zorgen. Ik denk dat goede zorg begint met goede communicatie en dat tegelijkertijd goede communicatie heel moeilijk tot stand te brengen is in het contact tussen een patiënt en een dokter. Sommige vragen kan een patiënt namelijk pas stellen als hij niet bang is voor het antwoord. En sommige boodschappen kan de arts pas goed brengen als hij niet bang is voor de reactie of het verdriet van zijn patiënt. En je kunt pas echt goed luisteren als je je oprecht en open naar de ander opstelt. Maar er is hoop; er zijn dokters die de kunst verstaan. En patiënten.

Google ‘beperking definitie’ en je stuit op onderstaande verklaringen:

• Niet volmaakt zijn;
• Het iets niet mogen of kunnen;
• Iets dat er voor zorgt dat er mogelijkheden begrensd worden;
• Een stoornis of conditie – die een normaal maatschappelijk functioneren belemmert.

Zo lust ik er nog wel eentje! Volgens deze definities kan werkelijk ieder mens zich met recht beperkt noemen. Al onze mogelijkheden zijn begrensd, niemand is volmaakt! Wat is in vredesnaam ‘normaal maatschappelijk functioneren’? Ik denk dat je in de definitie van ‘beperking’ een context moet noemen. Ik ben namelijk ernstig beperkt in de functie van chauffeur. Maar ik ben veel minder beperkt in de functie van fietskoerier. Als ik studenten kan vertellen hoe het is om je spraak te verliezen en terug te winnen, dan heeft mijn verhaal meerwaarde. Dan vormt deze beperking een toegevoegde waarde. Het heeft iets te maken met dat spreekwoord: In het land der blinden is Eénoog koning. Ik kom dan tot de volgende definitie:

Een beperking is een begrenzing die, in een gegeven context, een verarming van mogelijkheden veroorzaakt.

En wat kan je dan met zo’n definitie? Hij geeft de mogelijkheid om de beperking aan te pakken, maar óók om de context te wijzigen. In een andere context kan een ‘beperking’ een verrijking zijn. Voor mij snijdt dit hout.